تَبرّج

 تَبَرُّج

ریشۀ این واژه «برج» است که در لغت عربی در دو معنای اصلی به کار می‌رود: «بروز و ظهور» و «ملجأ و مکان بلند» و در اصطلاح به معنای خودنمایی زنان و این‌که زیبایی و زینتشان را آشکار کنند. معنای اصطلاحی تبرّج برگفته از آیۀ:«وَ قَرْنَ فِی بُیوتِکُنَّ وَ لَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیةِ الْأُولَى» (احزاب/33)«در خانه‌های خود بمانید و به شیوۀ جاهلیت پیشین تبرّج نکنید»این آیه خطاب به همسران پیامبر است، اما در تفاسیر همۀ زنان را مشمول این حکم دانسته‌اند. گذشته از این، بنابر دیگر شواهد قرآنی، به‌ویژه آیۀ 35 سورۀ احزاب که هم مردان و هم زنان مسلمان و مؤمن مورد خطاب‌اند و از آن‌جا که مردان مسلمان نیز ملزم به رعایت حدود شرعی‌اند، تبرّج منحصر به زنان نمی‌تواند باشد.در قرآن کریم، خودنمایی زنان نهی شده و به نمونه‌هایی از آن اشاره شده است، از جمله: سخن گفتن تحریک‌آمیز (احزاب/32)، نمایان ساختن زیورهایی که ظاهر نیستند و کوبیدن پا بر زمین هنگام راه رفتن به قصد جلب‌ توجه (نور/31). در احادیث نیز به دیگر مصداق‌های تبرّج اشاره شده و بر نهی از آن‌ها تأکید شده است، از جمله پوشیدن لباس‌های بدن‌نما و تشبه به مردان، استعمال بیش از اندازۀ بوی خوش و جز این‌ها که موجب جلب ‌توجه مردان می‌شود.بنابر آیات و احادیث، فقها تبرّج را حرام شمرده‌اند، به این معنا که هرگونه عملی که زن به منظور خودنمایی، جلوه‌گری، جلب‌توجه مردان بیگانه و تأثیر در دل آنان انجام دهد مصداق تبرّج نهی شدۀ قرآنی است؛ هر چند که نمونه‌ها و مصادیق آن غالَباً به تناسب عادات و فرهنگ دست‌خوش تغییر است.با توجه به مصادیق قرآنی و حدیثی تبرّج می‌توان دریافت که این واژه تنها ناظر به پوشش ظاهری نیست بلکه بیش از آن رفتار و منش غیر متین (در برابر عفاف) مورد نظر است؛ بدینسان تبرّج معنایی عامتر از حجاب و ستر دارد. هم‌چنین باید متذکر شد که حدود حجاب نه از نفی تبرّج به‌دست می‌آید و نه احتراز از تبرّج به‌تنهایی موجب استغنای زنان مسلمان از حجاب است.

منبع:دانش‌نامۀ جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ دوم، 1375، ج6، ص373